vasten

Ik kom uit Brabant, uit een groot katholiek gezin. Dus ik ben vertrouwd met de vastentijd tussen Carnaval en Pasen. Mijn moeder wist die voor ons invoelbaar te maken. Iedere dag kregen we na schooltijd ons snoepje-van-vier-uur, net als anders. Maar nu mochten we het niet opeten. Het ging in ons vastentrommeltje. Met Pasen had ieder van ons dus een trommeltje vol snoep. We mochten alles zelf opeten maar mijn moeder had ook een opvoedkundig verantwoord alternatief. We konden de snoepjes voor een stuiver per stuk aan haar terugverkopen en het geld aan een goed doel geven. Wij wilden graag een goed mens zijn, dus leegden we, ook al hadden we heel veel zin in al dat snoep, onze trommeltjes in moeders grote trommel en waren blij met onszelf.

Ik denk met een warm gevoel hieraan terug. Het jaarlijks terugkerend ritueel leerde mij de vreugde van het geven. En ik ontdekte dat een mens best zonder snoep kan. En dat iets niet krijgen of nemen een tevreden gevoel kan opleveren.

Als vasten betekent ‘mezelf iets ontzeggen’ of ‘overdaad voorkomen’, dan kan ik dat op van alles betrekken. Ik denk bijvoorbeeld aan praten, lezen, tv kijken, op mijn telefoon zitten, mopperen, snaaien, puzzelen, aan een beeld werken. Ik kan ook denken: ik heb de tijd aan mezelf, dus waarom zou ik deze dingen met mate doen? Zonder mateloosheid zou maat houden overigens niet bestaan. En soms vind ik het heerlijk ergens in op te gaan en de tijd te vergeten. Dus wat maakt dat ik soms maat wil houden en soms niet.

Laat ik als voorbeeld mijn puzzelgedrag eens onderzoeken. Een legpuzzel op tafel heeft op mij een zuigende werking. Ik begin er met plezier aan. Langzamerhand gaat het plezier over in iets dwangmatigs. Ik ben niet altijd sterk genoeg om me dan los te rukken. Pas als hij af is, merk ik hoezeer de aanwezigheid van de puzzel mijn aandacht opeiste en dat dit tot spanning leidde in mijn doen en denken. Dus om een vrij mens te zijn, zou ik het liefst alleen met iets doorgaan als het bijdraagt aan de vervulling van mijn behoeften aan welbevinden en autonomie. Als ik een keer helemaal opga in een boek, laat het dan een keuze zijn. En als ik ervoor kies iets met mate te doen, laat ik dan genieten van de ruimte die ontstaat om te voelen, aanschouwen en reflecteren.