veiligheid

Ze wil het zelf doen, kleine Emmy van drie. Een slootje oversteken via een bruggetje van metalen spijlen. Ze kan net bij de leuning. Haar laarsjes zoeken een plekje naast elkaar op de eerste spijl. Haar ene voetje glijdt weg. Ik schiet toe om haar te helpen. ‘Stop!’ roept ze. Als ik toch mijn hand naar haar uitsteek, zegt ze heel resoluut dat ik achteruit moet gaan.

Dus ik houd me in en kijk toe hoe ze vastberaden voorzichtig naar de overkant beweegt.

Emmy vertrouwt erop dat ze dit kan. Dus wordt ze niet afgeleid, niet slordig of onhandig onder invloed van angst. Ik kan haar steunen door mijn vertrouwen aan het hare toe te voegen. Natuurlijk moet ik haar ook beschermen. Als ze zou proberen in een hoge boom te klimmen, zou ik haar tegenhouden.

Of kinderen hun intrinsieke vertrouwen in zichzelf en de wereld en daarmee hun gevoel van veiligheid kunnen behouden, hangt samen met de omstandigheden waarin ze opgroeien. En daar maken ouders, grootouders en andere volwassenen in hun omgeving deel van uit. Ik denk aan de film La Vita e Bella. Een vader houdt zijn zoontje voor dat een concentratiekamp maar een spel is. Orthopedagoog Wouter Verbeylen schrijft: Op metaforisch niveau toont Benigni op enorm krachtige wijze wat ouders voor hun kinderen kunnen betekenen in de omgang met collectief geweld. Uit onderzoek weten we immers dat kinderen in zo’n situatie de gruwel en de bedreiging ervaren doorheen de blik van hun ouders. Ze voelen die mee met ons, ze kijken mee door onze ogen. Door het spel dat de vader speelt, reguleert hij de angst van zijn kind. Ouders kunnen zo de veiligheid herstellen, zelfs in een context van extreme onveiligheid.

Eenmaal volwassen dragen we onze opvoeding in ons mee, dus ook de mate van veiligheid en onveiligheid die in de loop der jaren in ons heeft postgevat. Ik denk dat we als volwassenen zelf een gevoel van veiligheid kunnen genereren. Ik geloof daar in èn het is te makkelijk gezegd. Ik weet zelf hoe hardnekkig de afdruk van bepaalde ervaringen uit mijn kinderjaren kan zijn. Omdat ik vroeger pittig gestraft werd, als ik ging slaan en schoppen omdat ik me onmachtig boos voelde, zit er nog altijd een rem op het uiten van mijn ongenoegens. Altijd speelt de vraag ‘Mag ik nog wel meedoen als ik mijn gevoelens laat zien? Is dat wel veilig?’