Ik luister graag naar verhalen van mensen over wat ze hebben meegemaakt in hun leven en hoe hen dat gevormd heeft. Ik vertel ook graag verhalen. Hardop herinneren helpt mij me te verbinden met wie ik geworden ben en, via een opmerking of een blik, met wie de ander is.
Verhalen over jezelf herhalen houdt ook risico’s in. Wat jij je herinnert, hoeft niet de waarheidsgetrouwe weerslag te zijn van wat er werkelijk heeft plaatsgevonden. Als ik een broer of zus hoor vertellen over vroeger, herken ik soms niet wat ik hoor.
Ik merk ook dat de manier waarop ik iets vertel, evalueert naarmate ik meer afstand kan nemen van mijn gekwetstheid of mijn euforie op het moment dat iets gebeurde. Ik kan dan met meer mildheid naar mijn rol en die van de ander kijken.
Ik heb ook verhalen die niet meer evalueren. Ze zijn een eigen leven gaan leiden en roepen gevoelens op die ik nu niet meer herken. Alsof het over iemand anders gaat. Ik blijf ze vertellen omdat … ja, waarom eigenlijk?
Mijn verhaal over kleine Justientje die werd opgesloten in een kast is zo’n verhaal geworden. Als ik onheus bejegend werd door een van mijn zusjes of geen gelijk kreeg waar ik vond dat ik het wel had, kon ik flink driftig worden. Dan sloeg en schopte ik van me af. Mijn moeder greep mij dan bij mijn arm en zei “Wie schopt heeft ongelijk.” Vervolgens nam ze mij mee naar boven en sloot mij op in een lange donkere kast naast de zolder. Ik leefde mijn bange boosheid uit op de deur. Als ik weer stil was, kwam mijn moeder mij verlossen. Er werd niet meer over gepraat.
Al jarenlang vertel ik dit verhaal als de bron van mijn missie om straffen en belonen te vervangen door luisteren naar de behoeften van het kind. De schrik en ontzetting op de gezichten van de luisteraars strookt al lang niet meer met de relativerende mildheid die ik inmiddels heb verworven. Wat moet je als moeder met een krijsend en schoppend kind terwijl je een huishouden met tien kinderen probeert te runnen. Even opbergen leek haar waarschijnlijk het meest verstandig. Ik heb de actie van mijn moeder in de context van de tijd kunnen plaatsen. Ik lees in een artikel over de jaren 50 op d’Olde Skoele in Giethoorn: “Er was een boevenhok voor kinderen die toe waren aan een moment van stilte en inkeer”. Ach ja, dat was waarschijnlijk ook waarom mijn moeder mij opsloot. Praten met kinderen over gevoelens en behoeften kwam pas later. Hoe belangrijk dat is, heb ik geleerd doordat het er voor mij niet was.
Wat mooi geschreven en hoe waar. In die tijd was straffen heel normaal en soms ook de enige mogelijkheid. Maar nu terugkijkend op zo’n situatie met mildheid en begrip, dat is een prachtige ontwikkeling in een mens.
Een vriendin vertelde me laatst hoe ze haar oude dagboeken weer aan het teruglezen was en de verhalen erin helemaal niet klopte met hoe ze het zich herinnerde…
<3
Ja, helemaal herkenbaar, zelfs het opgesloten worden in een donkere kast en de indruk, die dat destijds op mij had. En de mildere blik van nu.
Fijn dat verhalen zo kunnen evolueren in ons, hè!
En fijn, dat nare geburtenissen in het verleden de aanzet kunnen zijn tot mooiere gebeurtenissen in het daarna!
Ach Justine ,hoe mild reageer je op jouw moeders gedrag.
Die mildheid is nu precies , waar ik , nu ik ouder ben, meer bij uitkom , begrip voor heb en het laat , waar t hoort.
De giraf en de jakhals zijn in balans !